ترورهای فدائیان اسلام

در اواخر پاییز 1322 ( 1943) کنفرانس تهران با حضور روزولت رییس جمهور آمریکا
استالین نخست وزیر اتحاد جماهیر شوروی و چرچیل نخست وزیر انگلیس تشکیل شد و
سران یاد شده موافقت کردند که شش ماه پس از جنگ قوای خود را از ایران خارج کنند
ارتش انگلیس و آمریکا در مارس 1945 ایران را طبق مهاهده کنفرانس سران در تهران
ترک کردند . اما دولت استالینیستی شوروی ضمن اعلامیه کوتاهی به بهانه اینکه اوضاع
بعضی نواحی شمال ایران مبهم و مغشوش است نیروهای خود را در آذربایجان نگاهداشت

در همین دوران قاضی محمد در نواحی کردنشین فرقه دموکرات کردستان و حعفر پیشه وری
در آذربایجان فرقه دموکرات آذربایجان را بر پا کردند و کوس خودمختاری زدند

ارتش ایران به تنهایی توانایی ایجاد نظم در نواحی شمال غربی ایران را نداشت و سرانجام
با تهدید جدی نظامی آمریکا و خدعه کارساز قوام السطنه مبنی بر وعده اعطای امتیاز
نفت شمال به اتحاد شوروی دولت شوروی از یکسو اعطای امتیاز نفت شمال به اتحاد
شوروی دولت شوروی از یکسو ارتش خود را در 1946 از ایران خارج ساخت و از سوی
دیگر پشت فرقه دموکرات را خالی گذاشت پس از این افراد فرقه دموکرات آذربایجان و فرقه
دموکرات کردستان به شوروی فرار کردند

اتحاد جماهیر شوروی تقاضای واگذاری امتیاز نفت شمال را از ایران داشت و حزب توده در
ارگانهای رسمی خود از مناقع مشروع شوروی دفاع می کرد

در این زمان علی دشتی نماینده مجلس شورای ملی بود و همراه با دکتر مصدق و دیگران علیه
امتیاز نفت شمال سخنرانی پرشوری کرد و احتمالا به همین دلیل در شهریور سال 1325
به زندان افتاد پس از رهایی از زندان به فرانسه رفت و تا اواخر سال 1948 در آن کشور ماند.
پس از بازگشت به ایران به سبب آنکه زبان عربی را به خوبی تکلم می کرد در 3 آبان 1327
به عنوان سفیر ایران به مصر و بعد به لبنان رفت

جبهه ملی ایران 

در اواسط سال 1328( 1949) جبهه ملی مرکب از چند نماینده سابق مجلس چند روزنامه نگار و

تعدای از روحانیون به رهبری دکتر مصدق تشکیل شد. طبق اساسنامه جبهه ملی تنها احزاب می 

توانستند به جبهه ملی بپیوندند طرفداران نخست وزیری دکتر مصدق برق آسا به تشکیل حزب 

مشغول شدند . حزب استقلال حزب ملی کار حزب خلق مجمع مسلمانان مجاهد حزب زحمتکشان

ملت ایران نهضت آزادی برای مردم ایران حزب ملت ایران بر بنیاد پان ایرانیست و حزب پان 

ایرانیست بنیان گرفتند . سران همه این احزاب در یک انتخابات تقلبی به مجلس راه یافتند 

فعالیت جبهه ملی به این شکل آغاز شد و کشاکش برای رسیدن به قدرت آغاز گردید

در 16 اسفند 1329 26 ژوئن 1950 سپهبد رزم آرا نخست وزیر به دست خلیل طهماسبی از 

اعضای فدائیان اسلام به قتل رسید و خلیل طهماسبی دستگیر شد و بلافاصله اعلامیه مجتبی 

میرلوحی معروف به نواب صفوی رهبر فداییان اسلام تحت عنوان ای پسر پهلوی منتشر شد که 

در آن اخطار شده بود اگر حضرت خلیل طهماسبی آزاد نشود عده زیادی از رجال سیاسی دچار

سرنوشت رژم آرا نشود عده زیادی از رجال سیاسی دچار سرنوشت رزم آرا خواهند شد 

حسین علاء در 18 اسفند 1329 تشکیل کابینه داد. علی دشتی به عنوان وزیر مشاور در دولت
علاء شروع به کار کرد . در 24 اسفند همین سال در جلسه علنی شورای ملی طرح ملی شدن 

صنعت نفت به پیشنهاد جبهه ملی به اتفاق آراء به تصویب رسید . علی دشتی از این طرح 

پشتیبانی کرد 

در 28 اسفند 1329 دکتر عبدالحمیدزنگنهرییس دانشکده حقوق و وزیر سابق فرهنگ هنگام 

خروج از دانشکده حقوق هدف گلوله شخصی به نام نصرت الله قمی از سازمان فداییان اسلام 

قرار گرفت و به سختی مجروح شد و پس از چند روز در بیمارستان جان سپرد 

حسین علاء در 6 اردبیهشت 1330 پس از یک ترور نافرجام از جانب فداییان اسلام به علت 

ناتوانی در حل بحران نفت و فشار دولت انگلیس از نخست وزیری کناره گیری کرد و در 7 

اردبیهشت دکتر محمد مصدق به نخست وزیری رسید. در 9 اردبیهشت طرح قانونی اجرای

اصل ملی شدن صنعت نفت به تصویب مجلسین رسید و هیئت دولت مأ امور اجرای قانون شد

اختلاف با شرکت انگلیس بالا گرفت و روابط ایران و انگلیس به کلی قطع شد 

مشکلات سیاسی و اقتصادی کشور و اوضاع اسفبار مالی دولت مصدق به سبب تحریم خرید 

نفت در غرب نمایان شد  مصدق در تیرماه 1331 از شاه خواست تا فرماندهی کل قوا و 

وزارت جنگ را به او واگذارد شاه موافقت نکرد و دکتر مصدق استعفاء داد

مخالفان دکتر مصدق معتقدند که دکتر محمد مصدق با طرح این در خواست حیله گرانه میل داشت 

بار بحران اقتصادی و ورشکستگی مالی دولت خود را به گردن شاه گذارد. به هر روی احمد قوام 

قوام السلطنه نخست وزیر شد و با انتشار اعلامیه ای شدید اللحنمتذکر شد کشتیبان را سیاسی دگر 

آمد و محاکم انقلابی تشکیل خواهد داد و روزی صدها تبهکار را از هر طبقه به موجب حکم خشک 

و بی شفقت قانون قرین تیره روزی خواهد ساخت اما در مقابل تظاهرات خونین خیابانی بین 27 تا 

سی تیر 1331 > 1952 و تهدید آیت الله کاشانی رهبر روحانی فدائیان اسلام و صدور اعلان جهاد 

علیه دولت قوام و شاه به زانو در آمد و شاه مجبور شد خواسته دکتر مصدق را بپذیرد و دوباره وی 

را مأمور تشکیل کابینه نماید

دکتر مصدق نخست وزیری مجدد خود را بظاهر مدیون فعالیتهای همه جانبه آیت الله کاشانی بود 

اما غیر مستقیم پشتیبانان واقعی او بازاریان و اعضای سازمان فداییان اسلام بودند . وی در اول 

مرداد 1331 شرحی در پشت قرآن نوشت و آن را پس از امضاء و مهر به این شرح برای شاه 

فرستاد : دشمن قرآن باشم اگر بخواهم برخلاف قانون اساسی عمل کنم . همچنین اگر قانون اساسی 

را نقض کنند و رژیم مملکت را تغییر دهند من ریاست جمهوری را قبول کنم 

درست شش روز بعد برخلاف سوگندی که دکتر محمد مصدق بقرآن خورده بود در هفتم مرداد مادّه 

واحده اختیارات دکتر مصدق به مجلس رفت و همان روز به تصویب مجلس شورای ملی رسید. در 

این لایحه به دکتر مصدق اختیار داده می شد که لوایحی پس از آزمایش تقدیم مجلس نماید و تا موقعی 

که تکلیف آنها در مجلسین معین نشده لازم الاجر است. 9 روز بعد در 16 مرداد 1331 طرح یک 

ماده ای با قید سه فوریت برای عفو و آزادی خلیل طهماسبی قاتل رزم آراء به تصویب رسید به این 

شرح : ماده واحد چون جنایت حاجی علی رزم آراء و حمایت او از اجانب بر ملت ایران ثابت است

بر فرض انکه قاتل او استاد خلیل طهماسبی باشد از نظر ملت بیگناه و تبرئه شناخته می شود 

این طرح را 27 تن از جمله دو تن استادان دانشکده حقوق دانشگاه تهران .. دکتر شایگان و دکتر 

سنجابی امضا کرده بودند 

خلیل طهماسبی در 24 آبان 1331 از زندان آزاد شد و پس از زیارت شاه عبدالعظیم به ملاقات 

آیت الله کاشانی که فتوای قتل رزم آرا را داده بود شتافت 

مجلس سنا به درستی با لایحه عفو خلیل طهماسبی و لایحه مفسد فی الارض شناختن احمد قوام و 

ضبط اموال وی محالفت کرد و آن را خلاف قانون اساسی و قوانین کیفری کشور دانست

اما جبهه ملی و به ویژه دکتر مصدق بر خلافسوگندی که به قرآن خورده بود تا برخلاف قانون 

اساسی عملی انجام ندهد به ساخت و پاخت پنهانی خود با آیت الله کاشانی حامی و رهبر روحانی 

 سازمان تروریستی فداییان اسلام مشغول بود و توجهی به زیر پا گذاشتن قانون اساسی و استقلال 

دادگستری و رعایت اجرای عدالت حقوقی کشور نداشت . جالب توجه آنکه جبهه ملی بعدها قتل 

رزم آرا را به دربار نسبت می داد و هنوز این شایعه بی پا بر سر زبان هاست